Door: Helmie Willems
“Ik kom in mijn praktijk als trainer en coach in Verbindend Communiceren vaker mensen tegen met veel frustratie en verwarring over werk en werkrelaties. Het stemt treurig, en ik hoef het hier niet te hebben over de cijfers en het kostenplaatje rond uitval van werknemers door arbeidsconflicten, ziekte en burn-out. Die liegen er niet om.
Uitval van werknemers legt een enorme druk op de organisatie als geheel en de werknemers die (nog) niet uitgevallen zijn in het bijzonder. Het creëert een pijnlijk en wankel evenwicht. Des te meer noodzaak om vroegtijdig de signalen op te pikken en daar ondersteuning bij aan te bieden. We willen tenslotte geen domino-effect.
Mijn vraag aan u als leidinggevende is: kent ú de 10 meest gehoorde frustraties die onder uw medewerkers leven? En zo ja, wat doet u er mee? Proberen op te lossen, zo lang mogelijk aanzien, aan ergeren of …?
Uitval of burn-out
Ik kom mensen als Dirk tegen die als jonge leerkracht voor de klas staat, super happy met zijn nieuwe baan begon, en gaandeweg ontdekte dat zich verantwoordelijk voelen voor 30 leerlingen waarvan er minstens 10 een ‘extra rugzakje’ meebrengen, hem vooral héél erg frustreerde! Hij ziet dat de kinderen méér nodig hebben en wil zó graag voor al zijn leerlingen de juiste ondersteuning bieden maar het groeit hem boven het hoofd. En dan komen daar ook nog de contacten met soms ontevreden ouders bij. Hij merkt dat zijn lichaam meer en meer spanning opslaat, dat hij vaker later dan gepland naar huis gaat en dat hij thuis bij zijn vriendin soms kortaf en snauwerig is zonder reden. Hij slaapt er slecht van en zondert zich meer en meer af door te sporten of op zijn werkkamer te zitten.
Of Micka bijvoorbeeld, die al 13 jaar voor dezelfde zorgorganisatie werkt en ineens door fusering haar standplaats ziet verschuiven waardoor reistijden langer worden en de tijden van de kinderopvang niet meer aansluiten. Als er iets voorvalt op school kan zij niet snel reageren. Daarbij worden ook haar zorgtaken minder divers en verandert het soort cliënten omdat er meer en meer mensen met een zwaardere zorgindicatie bijkomen. Uit loyaliteit en angst voor ontslag gaat ze zonder klagen verder en probeert er het beste van te maken. Maar de nieuwe cliënten maken haar onzeker en niet op haar gemak. En dat geeft spanning die ze nergens kwijt kan en er dus thuis uit komt door plotselinge woede-uitbarstingen bij haar kinderen en partner.
Of Barkin die door fusering nieuwe taken en verantwoordelijkheden krijgt, zojuist zijn vader heeft verloren na een lang ziekbed en als oudste de zorg over zijn familie erbij krijgt.
Aanleiding of oorzaak?
De aanleiding waardoor de verwarring en spanningen ontstaan is vaak heel begrijpelijk en tegelijkertijd ligt daar niet de oorzaak van het minder functioneren of uitvallen. Die ligt bij hoe men ermee omgaat.
De kern ligt bij hoe we met de feiten en prikkels omgaan; wat we daarbij denken of voelen en in hoeverre het een appѐl doet op onze innerlijke ruimte en de primaire reactiepatronen.
Kunnen we daarin wel gezond zorgdragen voor onszelf? Ons stress regulerende systeem stamt nog uit de prehistorie en is als enige onderdeel van de mens niet mee geëvolueerd las ik in het boek ‘van Big Bang tot Burn out’ (Hoogendijk en de Rek). Terwijl de hoeveelheid prikkels, keuzes en spannende situaties die een appel doen op de fysieke, sociale en emotionele vaardigheden schrikbarend zijn toegenomen met de welvaart.
In gesprekken met mensen als Dirk en Micka merk ik dat boosheid, onzekerheid en angst het perspectief gaan kleuren. Hierdoor zal de eens autonome en enthousiaste werknemer die met plezier en energie aan zijn taken begon steeds meer verdwijnen. Wat er overblijft is iemand die zich terugtrekt, verhardt of buitensporig emotioneel reageert en zichzelf niet herkent. De gezonde vitaliteit is eruit verdwenen. Repeterende gedachten als “IK ZOU… IK MOET… en ZE ZULLEN WEL… ZIJ WILLEN… of IK KAN NIET…” krijgen de overhand en sturen de negatieve spiraal. En bij sommige arbeidsconflicten is ‘gelijk willen krijgen’ zo een repeterende gedachte en onhaalbare wens. Overigens geldt dit voor iedere overbelaste mens; betaald werkend of niet.
10 grote frustraties
Wat zijn nou de 10 meest gehoorde uitspraken of klachten van uw werknemers? Durft u die boven water te halen als werkgever of leidinggevende? Hieronder vindt u de uitspraken die ik vaker hoor.
1. Mijn leidinggevende praat niet met mij maar geeft opdrachten.
2. Ik had al gezegd dat ik genoeg op mijn bord heb en nu ligt er wéér een nieuwe taak bij.
3. Ze bellen me gewoon op een onverwacht moment thuis om in te vallen en dan heb ik geen verweer.
4. Ze horen gewoon niet wat ik zeg!
5. Ze hebben geen idee hoe het hier werkt, laat ze zelf eens een dagje meedraaien
6. Ze begrijpen niet dat ik toch mijn best doe!
7. Maken we afspraken en dan verandert alles weer, je kunt nergens op bouwen!
8. Ik hoor alleen maar kritiek, als je iets goed doet dan hoor ik niks
9. Er is nergens tijd voor!
10. In functioneringsgesprekken gaat het altijd over wat de leidinggevende vindt en dan mag ik erop reageren, maar als ik het er niet mee eens ben dan staat dat ook alweer in het dossier, dus ik zeg niks.
Merkt u het wij/zij denken op wat hier is ontstaan? En bent u bereid om hierover te verbinden?
Het ontbrekende element
Wat voor boodschap iemand ook brengt, er is een ingrediënt dat bepalend is of mensen jou geloven. Dit belangrijkste ingrediënt is vertrouwen, maar benoem het niet expliciet, dat werkt juist averechts, schrijft MT-columnist Erik Schoppen . Ons brein voelt al heel snel aan als het ontbreekt. Vertrouwen groeit door het te schenken en er positieve ervaringen in op te doen.
Onze organisaties worden gedragen door mensen. Mensen met verschillende functies en taken. En alhoewel we aannemen dat ieder van deze werknemers bewust en bekwaam is en toegerust voor hun taak en positie in het bedrijf, is dat beslist niet altijd zo, dus…
5 tips om vertrouwen en gezondheid te stimuleren voor leidinggevenden:
1. Ga in gesprek over wat er onderhuids leeft en geef daarbij zelf het voorbeeld door te delen over jezelf.
2. Herken het gedrag van je werknemers wat duidt op overbelasting en breng dit in een vroeg stadium ter sprake.
3. Biedt je werknemer kansen om zich te ontwikkelen in het omgaan met toenemende spanningen en veelheid aan prikkels door tijdig een coaching of training aan te bieden. Beter te vroeg dan te laat. Hiermee zal de hele organisatie als levend mechanisme groeien en steviger worden. kijk bijvoorbeeld eens bij: Kiezen voor Veerkracht of Burnout
4. Herken je eigen gedrag wanneer het beïnvloed wordt door spanningen en benoem dit naar je werknemers.
5. Behandel en bejegen elkaar als gelijkwaardig mens, ook al heb je verschil in functie en taken. Verdiep je daarvoor in een van de vele manieren om gelijkwaardigheid en wederkerigheid in levende organisaties te implementeren.
De kracht van Verbindende Communicatie
Vanuit de handvatten van Verbindende Communicatie zien we elkaar als gelijkwaardig mens ook al heb ik als leidinggevende andere taken en verantwoordelijkheden. Dat betekent dat we contact kunnen maken en luisteren naar de mens achter de werknemer die dreigt uit te vallen. Dat we handvatten hebben om anders te kunnen ingaan op frustraties, boosheid of verdriet. Dat we op zoek kunnen gaan naar wat er in die ander leeft en hij/zij nodigt heeft zonder iets van schuld op ons te nemen. Wanneer we weten waar de ander behoefte aan heeft kunnen we daaraan bijdragen en langdurig uitval voorkomen.
Vanuit Verbindende Communicatie kijken we niet naar (wiens) schuld het is. We verbinden vooral met wat er hier en nu gaande is in de ander zonder te oordelen. De werknemer is bij overbelasting meestal niet meer in staat om zonder schuld of schaamte over zijn of haar staat van zijn te praten. Daar ligt tevens uw kans als leidinggevende.
Wanneer we daar empathisch naar kunnen luisteren en op reageren dan zal dat al direct de druk wat verlichten en de werkrelatie verbeteren. Door de onderhuids levende klachten boven tafel te halen, die te erkennen als menselijk en wáár voor die persoon in die situatie creëer je wederzijds begrip. Door dit open te kunnen bespreken, zonder nadelige consequenties, wordt vertrouwen versterkt, en nemen ontspanning en werkplezier direct toe. “
Kijk op onze website wat de trainingen in Geweldloze en Verbindende communicatie voor jou kunnen betekenen.
